НЫГÆНЫНЫ ÆГЪДАУ

см. НЫГÆНЫНЫ ÆГЪДАУ – перевод

Зианы æвæрæн бон йе ‘нусон хæдзар уæлмæрды цæттæ вæйы. Пысылмон хъæуты дæр райдыдтой зиантæн чырын кæнын, æцæг ын йæ сæр фылдæр хатт йæ уæлæ не вæрынц, кæнæ та йын кæнгæ дæр не скæнынц. Чырынæн байбын нæ къахынц.

Дыгургомы ис ахæм хъæутæ, æмæ, бинонтæ кæмæн уыд, ахæм нæлгоймаг куы амæлы, уæд ын йæ Каистæ æрбахæссынц сиахсаггаг – фысы кусарт, нозт, цыппар чъирийы, худ, æмбæрзæн, туфлитæ, æмæ сæ исчи мардæн ныххæлар кæны мæрддзыгой адæмы цур.

Сылгоймаг куы фæзиан вæййы, уæд ын йæ цæгат æрбахæссынц кæлмæрзæн.

Мæрдджын йæ кæрт кæмæн бабар кæны, уый бæрæгафон, боныхъæд æмæ рæстæг хынцгæйæ, адæмы размæ рацæуы æмæ сæм æрхаты, цæмæй хъыггæнæг дзыллæ хæстæгдæр æрбалæууой æмæ зианы йæ фæстаг фæндагыл афæндараст кæной.

Раздæр марды кадæн музыканттæ не ххуырстой. Ныр дæр чидæртæ сæ зиан афæндараст кæнынц æнæ уыдон. Уыцы æгъдау конд цæуы, кæй куыд фæнды, афтæ.

Саударæн æмбырд чи байгом кæны, уый йæхæдæг иу-цалдæр иумæйаг ныхасы фæзæгъы, стæй сыхбæсты æмæ хъæубæсты номæй ныхасы бар ратты рагацау нысангонд хистæрæн.

Ныхасгæнæг æрлæууы марды раз, йæ худ – йæ галиу къухы, исгæ дæр æй скæны чырыны уæлхъус галиу къухæй. Æмæ, дзырдæн, фæзæгъы:

– Зианыл хъыггæнæг адæм, ацы мыггаджы, ацы хъæубæсты хъыгæй уæхимæ исут, æмæ уын уæ фæллой Дунесфæлдисæг хорздзинæдтæй бафидæд. Зианы буц кæных нын фыдæлтæй баззад, æмæ уыцы æгъдау не хсæн куыд нæ фæцуда, ахæм арфæ нæ уæд. Мардæй амондджын нæй, фæлæ йæ амондджын боны зиан Хуыцау фæкæнæд, уи алчидæр уæ афтæ куыд зæгъа, уымæ мардмæ цы бон уыдтæн, уыцы бонæй фæстæмæ мæ цард фæнывылдæр, зæгъгæ. Кадджынæй фæцард нæ сыхбисты. Хистæртæн кæстæр уыди, кæстæртæн хистæр уыди. Цæрæг удæй æнæ азым нæй, æмæ йæм кæд исты тæригъæд уыд, уæд ын æй Хуыцау ныббарæд. Кæд адæмæй дæр искæй хъыджы бар-инæбары бацыд, искæмæй исты хæсджын уыд, уæд йæ фæдыл æфтыд ма фæуæд, фæлæ йын хатыр уæд.

Нæ сыхбæстæ æмæ хъæубæстыл амæй фæстæмæ бирæ бонты хорз замантæ скæнæд. Сæрмагонд арфæйы аккаг сты æрцæуæг адæм æмæ сæ Иунæг Цытджын Хуыцауы хорзæх уæд.

Зæрдæбын арфæ кæнын сымахæн, нæ зынаргъ сылгоймæгтæ! Сымах нын сфидауын кæнут нæ цин дæр æмæ нæ зиан дæр. Уæ хъæбулты хуртæй æфсæст ут.

Марды аудын дзуары аудыны æмсæр у, æмæ уыл рæстаудæн, цардаудæн кæнæд.

Рухсаг у! Сыгъдæджытимæ, æнæтæригъæдтимæ дæ бынат уæд. Барастыры размæ цæуыс æмæ дæ йæ хорзæх уæд..Цы мæрдтæм цæуыс, уыцы мæрдты хорзæх дæ уæд. Дзæнæты дуар уæрæх гомæй баййаф, йæ цъæх нæууыл – дæ бадæн, йе ‘взонджы суадоны дон – дæ комæнхъæвзæн. Рухсаг у! Фæндæраст у! Мады хъæбысау дын адджын уæд дæ фыдæлты сау зæхх, бумбулийау рæуæг – дæ сыджыт, рухс – дæ ингæн. Дæ фарн фистагæттæн баззайæд. Рухсаг у!

Уый фæстæ мыггаджы номæй арфæгæнæг фæзæгъы, æрцæуæг адæмæн уый мыггаг та сæ хорз хъуыддæгты фыдæбон куыд кæна æмæ сын сæ циныл цингæнгæйæ куыд фида сæ уæззау хæс. Кæд сæ искæй хæдзары тыхст рынчын ис, уæд сдзæбæх уæд, кæд искæй хæдзарæй бæлццон дард балцы ис, уæд сæрæгасæй йæ къонайыл сæмбæлæд. Сæ зианы сын сбуц кодтой æмæ буцæй фæцæрæнт, бирæ бонты æмæ азты æнæ зиан уæнт.

Иуæй-иу зианты ма радзурынц марды куыстуатæй, каисты ‘рдыгæй, æмбæлтты номæй. Чи амард, уый цы адæймаг уыд, цавæр царды фæндæгтыл фæцыд, цы ныууагъта йæ фæстæ, уый фæзæгъынц йæ фæстаг фæндагыл фæндараст кæнгæйæ, уадз, чи йæ нæ зыдта, уыдон дæр æй базоной.

Бæрнон лæг фæстаг фæндараст зæгъыны бар ратты хионтæ-хæстæджытæн. Уыдон зианы цурмæ бацæуынц, фæстаг хатт ма уынынц сæ ахсджиаджы сæ хæдзары, сæ кæрты, никæдуал æй фендзысты, æмæ сæ зæрдæйы рис суадзынц.

Уый фæстæ кæрты уынаффæгæнæг кæстæртæм фæсиды мард хæссынмæ.

Чырыстон мард хæссынц чырыны мидæг, йæ сæр фæстæмæ, афтæмæй, пысылмон зиан та, хæдзармæ йе ‘ргом, афтæмæй, стæй сынтыл, рæвдзгомау цæугæйæ.

Уæлмæрдмæ æппæт дзыллæ нæ цæуынц. Пысылмæттæм та, судзаггаг зиан ма уæд, æндæр сылгоймæгтæн марды фæдыл цæуыны бар нæй. Кæрты чи баззайы, уыдонмæ бæрнон лæг æрхаты, зианæн рухсаг зæгъут, уæ фæллой йын ныххæлар кæнут, зæгъгæ.

Уæлмæрды хъуыддæгтæ дæр искæмæн баргонд вæййынц. Уым исчи раныхас кæны ингæны уæлхъус, мардæн ныххæлар кæны йæ сыджыт, йæ ингæн. Зæрдиаг арфæтæ ракæны ингæнкъахджытæн, марды æнусон хæдзар чи бацæттæ кодта, уыдонæн.

Фæстагмæ бæрнон лæг арфæ ракæны адæмæн æмæ сæм æрхаты, цæмæй, цы кæртæй рацыдысты, уырдæм аздæхой æмæ зианæн рухсаг зæгъой, ныххæлар ын кæной сæ фæллой, сæ фыдæбон.

Æндæр хъæутæй æрцæуæг мæрддзыгой се ппæт уæлмæрдтæм ацæуой, уымæн сын фадат нæ вæййы. Уæлдайдæр горæты: уæлмæрдтæ зианджыны хæдзарæй вæййынц иу-цалдæр километры дарддæр, зианмæ æрцæуæг мæрддзыгой фылдæр хатт вæййынц цалдæр мин адæймаджы. Kæд уæлмæрдтæ дард сты, уæд зианмæ æрцæуæг адæм сбадынц фынгыл, кæд уæлмæрдтæ хæстæг сты, уæд, зианимæ уæлмæрдмæ чи ацыдис, уыдонмæ банхъæлмæ кæсынц.

кæс ИРОН ÆГЪДÆУТТÆ